ગૂગલની દશાબ્દી


(સાદર ઋણસ્વીકાર : વિશ્વવિહારમાંથી)


કમ્પ્યૂટર-ઇન્ટરનેટની દુનિયામાં ગૂગલ (Google) શબ્દથી સહુ કોઈ પરિચિત હોય છે; તે એક્ત્ર કરેલ અનેક માહિતીઓમાંથી તમને જરૂરી માહિતી સરળતાથી તમારી સમક્ષ લાવી શકાય તે માટેનું એક સર્ચ-એન્જિન છે. કમ્પ્યૂટર-ઇન્ટરનેટની દુનિયામાં અવનવા અનેક શબ્દો ઉપયોગમાં આવે છે. E-MAIL, WEB PAGE, WWW (World Wide Web), YAHOO.COM, HOTMAIL.COM, GLUBBLE.COM YOUTUBE, BLOG, VLOG વગરે અનેક સામાન્ય માણસને ન સમજાય તેવા શબ્દો ઉપયોગમાં આવે છે. અત્રે તે બધાની ચર્ચા કરવી નથી. તે પૈકીનો એક શબ્દ Google (ગૂગલ) છે, આ ગૂગલ શું છે? તેની ઉપયોગિતા શું છે?

Google શબ્દ તો અત્યંત પ્રચલિત થયો છે; પરંતુ હકીકતમાં તેનો જન્મ ખોટા સ્પેલિંગ રૂપે થયો છે. તેનો ખરો સ્પેલિંગ googol હોવો જોઈતો હતો. Googol એટલે ૧૦૧૦૦ અર્થાત્ એકડાની પાછલ સો શૂન્યો લગાવતાં બનતી સંખ્યા છે; પરંતુ તે અપભ્રંશ થઈ ક્રિયાપદ ‘google’ રૂપે ૨૦૦૬માં ઓક્સફર્ડ ઇંગ્લિશ ડિક્ષનેરી અને મેરિયમ વેબ્સ્ટર કોલેજિયેટ ડિક્ષનેરીમાં સમાવેશ પામી ગયો. ડિક્ષનેરી મુજબ googleનો અર્થ થાય છે ‘ઇન્ટરનેટ પર માહિતી મેળવવા Google સર્ચ-એન્જિનનો ઉપયોગ કરવો તે.’
Googleની શરૂઆત ૧૯૯૬ના જાન્યુઆરીમાં લારી પેજ નામના કેલિફોર્નિયામાં આવેલી સ્ટેન્ફોર્ડ યુનિવર્સિટીના પીએચ.ડી.ના વિદ્યાર્થીની સંશોધન પરિયોજના રૂપે થઈ. તેની સાથે બીજા એક પીએચ.ડી.ના વિદ્યાર્થી સર્ગે બ્રિન જોડાયેલા. તેમનો સંશોધનનો હેતું વધારે સારું સર્ચ-એન્જિન શોધવાનો હતો. આરંભમાં તે સર્ચ-એન્જિનનું હુલામણું નામ ‘BACKRUB’ હતું.

તે યંત્રણાને આંશિક વર્ણવતી પેટન્ટ સપ્ટેમ્બર ૪, ૨૦૦૧માં સ્ટેન્ફોર્ડ યુનિવર્સિટીને આપવામાં આવી. તેના શોધક તરીકે લોરેન્સ પેજનું નામ આપવામાં આવ્યું. ઇન્ટરનેટના જગતમાં google.comના પ્રભાવક્ષેત્ર (domain)નું  સપ્ટેમ્બર ૧૫, ૧૯૯૭ના રજિસ્ટ્રેશન કરવામાં આવેલું. તેની કંપની Google Inc. સપ્ટેમ્બર ૭, ૧૯૯૮માં કેલિફોર્નિયામાં મેન્લો પાર્ક ખાતે એક મિત્રના ગેરેજમાં સ્થાપિત કરવામાં આવી. આ સ્થાપનાની દશાબ્દી ગયા મહિને પૂરી થઈ.

ત્યાર પછી આ કંપની કૂદકે ને ભૂસકે આગળ વધતી ગઈ છે. આજે જાણે  ઇન્ટરનેટના જગતમાં તેનું એક સામ્રાજ્ય સ્થપાઈ ગયેલ છે. આરંભમાં આ કંપનીનું નાણાકીય રોકાણ ૧૧ લાખ ડોલર હતું. એક ગેરેજમાં સ્થપાયેલી આ કંપની વિશાળ સંકુલ કે જેનું નામGoogleplex છે, તેમાં સ્થાયી થઈ છે. આ સંકુલ ૨૦૦૬માં તેણે સિલિકોન ગ્રાફિક્સ પાસેથી ૩૧ કરોડ ૯૦ લાખ ડોલરમાં ખરીદી લીધું હતું.

Google સર્ચ-એન્જિનના સરળ પરિરૂપ અને ઉપયોગિતાને લીધે ઇન્ટરનેટનો ઉપયોગ કરનારા અસંખ્ય લોકો તેનો ઉપયોગ કરે છે. તેની આ સેવા ઉપયોગ કરનારાને વિના મૂલ્યે મળે છે; પરંતુ તેની આવક મુખ્યત્વે તે પેજ ખોલે છે તેમાં આસપાસ દેખાતી અનેક જાહેરાતોના કારણે છે. ૨૦૦૬ના નાણાકીય વર્ષમાં જાહેરાતોમાંથી તેને થયેલી આવક ૧૦.૪૯૨ અબજ ડોલર હતી. તે કંપનીના ૨૭ કરોડ ૧૦ લાખ શેર છે, તે પૈકી મોટાભાગના કંપની હસ્તક છે. તેના કર્મચારીઓ પણ તેમાં શેર ધરાવતા હોઈ કરોડપતિ થઈ ગયા છે. ઓક્ટોબર ૩૧, ૨૦૦૭ના રોજ શેરની કિંમત ૭૦૦ ડોલર હતી. તેના ઘણા dot-com પ્રતિસ્પર્ધીઓ નવી ઇન્ટરનેટ બજારમાં નિષ્ફળ ગયા છે, જ્યારે Googleનો પોતાનો મોભો અને પ્રતિષ્ઠા ઊંચે અને ઊંચે જતાં ગયાં છે અને તેની આવક પણ ઊંચે ને ઊંચે જતી ગઈ છે. આ ઉપરાંત તેણે અનેક ડેસ્કટોપ વિનિયોગ વિકસાવ્યા છે. તેના દ્વારા કંપની એક વટવૃક્ષ બની ગઈ છે. તેનો લોગો પણ વૈવિધ્યપૂર્ણ છે. તેનું પરિરૂપ રૂથ કેડરે તૈયાર કરેલ છે.

વળી આ લોગો પણ કંપનીનાં રૂપાંતરો અથવા કેટલાંક રમૂજી લક્ષણોને આમેજ કરે છે. આવા ફેરફારો રજાઓ, પ્રખ્યાત માણસોના જન્મદિવસો અને ઓલિમ્પિક રમતો જેવા ઉત્સવો કરે છે; પરંતુ સામાન્ય રીતે જે લોગો કમ્પ્યૂટરમાં તેની સાઇટ ખોલતાં કમ્પ્યૂટરના પડદે દેખાય છે તે Google છે, જેમાં ‘G’નો રંગ ભૂરો હોય છે. પ્રથમ ‘o’નો રંગ રાતો હોય છે. દ્વિતીય ‘o’નો રંગ પીળો હોય છે. ‘G’નો રંગ ભુરો હોય છે. ‘I’નો રંગ લીલો હોય છે. અને ‘e’નો રંગ રાતો હોય છે. તેની સાઇટ ખોલતાં રંગબેરંગી Googleનું પેજ દેખાય છે. તેમાં બતાવેલી જગ્યામાં કોઈ નામ ટાઇપ કરી સર્ચ પર કર્સર લઈ જઈ ક્લિક કરો એટલે તે નામ જેમાં હોય તે બધી વેબસાઇટની યાદી કમ્પ્યૂટરના પડદે દેખાશે. તે પૈકી જે વેબસાઇટની માહિતી તમારે જાણવી હોય તેના પર ક્લિક કરો એટલે તેનું વેબપેજ ખૂલી જશે અને તેની વિગતો કમ્પ્યૂટરના પડદે જોવા મળશે. Googleમાં અબજો વેબપેજની સૂચિ રહેલી છે. તે પૈકી કોઈ પણ વ્યક્તિ જે ઇચ્છે તે વેબપેજ ખોલી તેમાંની માહિતી મેળવી શકે છે. અલબત્ત એકી વખતે ૧૦૦૦ પરિણામો તે આપશે. આ રીતે તમે કોઈ વર્તમાનપત્ર, કોઈ સંસ્થા, કોઈ પ્રવાસધામો, સામયિકો, હોટલો, અજાયબીઓ, રોગો, દવાઓ વગેરેની અસંખ્ય માહિતી પૈકી જે જરૂર હોય તે માઉસને ક્લિક કરી કમ્પ્યૂટરના પડદે મેળવી શકો.

Google કંપની ઇન્ટરનેટ ક્ષેત્રે બીજી અનેકવિધ સેવા આપે છે. તે વેબ-આધારિત E-mail સેવા પણ આપે છે, જેને G-mail કહે છે, તેની મદદથી તમે E-mail સર્ચ કરી શકો છો.

આ ઉપરાંત ૨૦૦૬માં તેણે Google Video સેવા પણ શરૂ કરી છે. જે વિડિયો વિનામૂલ્યે ઇન્ટરનેટ પર પ્રાપ્ય હોય તેને શોધી અને જોઈ શકો છે.

Google દ્વારા કેટલાક ડેસ્કટોપ વિનિયોગ પણ વિકસાવ્યા છે. તેમાં Google Desktop, Picasa Sketch Up અને Google Earth છે. પૃથ્વીના મોટા ભાગના વિસ્તારો અને તે સ્થળોના હવાઈ અને ઉપગ્રહ તસવીરીકરણથી ચાલિત પારસ્પરિક કાર્યાન્વિત ‘મેપિંગ પ્રોગ્રામ’ છે. Google Earthના નકશા વિગતસભર અને ચોક્કસ હોય છે. ઘણાં મોટાં શહેરોના નકશામાં એટલું બધું વિગતસભર ચિત્રણ હોય છે કે તમે ઝૂમિંગ કરી વાહનોને પણ જોઈ શકો છો અને પગપાળા ચાલનારાને પણ જોઈ શકો છો. તેના કારણે ઘણા દેશોએ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પર તેની અસરોના પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા છે; કારણ કે તેમાં વેપારી અને વિનાસી ઇમારતો, રેલવે અને એરપોર્ટ જેવાં મહત્ત્વનાં સ્થળો, સંરક્ષણ-મથકો, સંશોધન-પ્રયોગશાળાઓ, મહત્ત્વનાં કારખાનાંઓ, સરકારી એકમો વગેરેને સ્પષ્ટ જોઈ શકાય છે. તમારું ઘર જોઈ શકાય છે. જો તમે બહુમાળી કમ્પ્લેક્સમાં રહેતા હો તો તે કમ્પ્લેક્સમાં તમારા ફલેટનું સ્થાન જોઈ શકાય છે.

તાજેતરમાં ૨૩મી સપ્ટેમ્બરના રોજ ગૂગલ ફોન એટલે G-phone બજારમાં મૂક્યો. ‘એપલ’ નામની કંપની i-phoneના પ્રતિસ્પર્ધી તરીકે તે બજારમાં આવ્યો છે. દરેક મોબાઇલ ફોન એટલે કે સેલફોન કોઈ ને કોઈ ઓપરેટિંગ સિસ્ટમથી કાર્યાન્વિત થતા હોય છે. ગૂગલે G-phone તરીકે જે સોફ્ટવેર વિકસિત કર્યો છે તેનું નામ ‘એન્ડ્રોઇડ’ છે. ગૂગલને આશા છે કે ‘એન્ડ્રોઇડ’ મોબાઇલ ફોન માટે મુખ્ય ઓપરેટિંગ સિસ્ટમ બની જશે. ઇન્ટરનેટનો કોઈ પણ હેન્ડસેટ પર ઉપયોગ કરવામાં તે ઝડપી અને ગુણવત્તા સુધારે તેવું તેનું પરિરૂર છે. તેનો વિનામૂલ્યે કોઈ પણ પ્રકારના મોબાઇલ ફોનમાં ઉપયોગ થઈ શકશે. આ સેવાના બદલામાં નાણાં લવાજમથી નહીં, પણ જાહેરાતોમાંથી મળશે. G-phoneનો બજારમાં પ્રવેશ i-phone અને Black Berry બન્નેને પડકારશે. અત્રે એ યાદ રહે કે હવે મોબાઇલ ફોનનું કમ્પ્યૂટરીકરણ થતું જાય છે.

ગૂગલે કેટલીક નાની કંપનીઓ ખરીદી લીધી છે. તેમાં ૨૦૦૪માં Earth Viewerને વિકસાવનારા Keyhole નામની કંપની છે. Earth Viewerનું નવું નામ Google Earth છે. ૨૦૦૬ના ફેબ્રુઆરીમાં ગૂગલે Adaptive Path નામની સોફ્ટવેર કંપનીનો સોફ્ટવેર Measure Map ખરીદ્યો. ૨૦૦૬ના અંતમાં વિડિયો સાઇટ You Tube ખરીદી લીધી છે. આ બહુ પ્રચલિત વિડિયોસાઇટ છે. અમદાવાદમાં ઘાટલોડિયામાં બે આખલા સામાસામે યુદ્ધે ચઢ્યા હતા ત્યારે એક યુવાને ડિજિટલ કેમેરાથી તે ફાઇટનું શુટિંગ કરી તરત તેને You Tube પર મૂકી હતી. વિશ્વમાં હજારો લોકોએ આ ફાઇટ જોઈ હતી. આવી રીતે જુદા જુદા લોકો વિડિયો ક્લિપિંગ You Tube પર મૂકતા રહે છે અને અનેક રસિયાઓ નિયમિત જોતા રહે છે. એક અંદાજ મુજબ દશ કરોડ ક્લિપિંગ લોકો You Tube પર જુએ છે.

આમ ગૂગલ કંપની પોતાના સોફ્ટવેર વિકસાવતી રહે છે, અપડેટ કરતી રહે છે, નવી કંપની અને નવા સોફ્ટવેર ખરીદતી રહે છે. ગૂગલે તેની દશાબ્દી નિમિત્તે એક કરોડ ડોલરનું ઇનામ જાહેર કર્યું છે. કોઈની પાસે જગતમાં મોટું પરિવર્તન લાવી શકે તેવો વિચાર હોય તો તેને ફળીભૂત કરવા આ ભંડોળ મળશે. આ વિચાર ફલીભૂત થતાં તે સત્કર્મ કરશે અને અનેક લોકોને મદદરૂપ થયાનો સંતોષ અનુભવશે. એક ગેરેજમાં દશ વર્ષ પહેલાં શરૂ થયેલ આ કંપની અત્યંત વિસ્તાર પામી છે અને પામતી જાય છે.
-વિહારી છાયા

0 comments: